I. GÖKTÜRK DEVLETİ (I. KÖKTÜRK DEVLETİ )- Özet - Sorular - KPSS TYT
top of page
Çapa 1

I. Göktürk (Köktürk ) Devleti

Bazı Göktürk Hükümdarları (kronolojik sıra):  Bumin Kağan > Mukan Kağan > Tapo Kağan > İşbara Kağan


Kuruluş-Yıkılış Yılı: 552 - 659


Demir ustası Bumin;  Avarlar içindeki Toles isyanını bastırmıştır. İlerleyen zamanlarda Bumin Kağan kendisi Avarlara karşı isyan edip Göktürk devletini kurmuştur. Sonucunda Avarlar Avrupa’ya göç etmek zorunda kalmıştır. Göktürkler diğer adıyla Köktürkler tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir.

 

Not: Göktürk devletinin kurucusu Bumin Kağandır. Bumin Kağan devletin başına İl Kağan unvanıyla geçmiştir.


Köktürklerin Başkenti Ötüken`dir. Köktürklerin aşina soyundan geldiği bilinmektedir. Türkçemizde Aşina kelimesi Kurt anlamına gelmektedir.  Köktürklerin bayrağında da kurt resmi vardır.


Not: Ötüken de kurulan devletleri sırayla (kronolojik) : Asya Hun Devleti, Avarlar, 1.Köktürkler, 2.Köktürkler, Uygurlar (daha sonra merkezi Karabalgasun olmuş), Kırgızlar dır.


Bumin Kağan devleti Doğu ve Batı olarak ikiye ayırarak yönetmiştir (Bu yönetim şekline İkili Teşkilat denir).  Doğuyu hükümdar "Bumin kağan" Batıyı kardeşi “İstemi Yabgu” yönetmiştir.  İstemi Yabgu; Mukan Kağan ve Tapo Kağan dönemlerinde de devletin Batı kanadını yönetmiştir. 

Bumin Kağan döneminde Tölesler devlete bağlı hale getirildi.


Göktürk devleti;  Türk ismini devlet adı olarak kullanan İlk Türk devletidir.  Göktürklerin Türk Adını devlet ismi olarak kullanmaları Milliyetçi (ulusçu) oldukların kanıtıdır.


Göktürk Devleti; Asya Hunlarından sonra Türkleri tek bayrak altında toplayan, siyasi birliği sağlayan ikinci Türk devletidir (Orta Asya’da kurulan ikinci büyük Türk devletidir.). 

.

Devletin en parlak dönemi Mukan Kağan dönemidir. Mukan Kağan Avarlara kesin olarak son verdi (Orta asyadaki Avarlara).  Kitan ve Kırgızları hâkimiyet altına aldı. Devletin sınırlarını batıda Hazar denizine kadar genişletti.

Devletin batı kanadını yönete İstemi Yabgu Bizans’a Sasanilere karşı işbirliği yapmak için elçi yollamıştır. Gönderdiği heyetin başında Maniakh (Maniah) bulunmaktadır ( Maniakh Orta Asya’da Bizans’a giden ilk elçi olmuştur).  Köktürklerin gönderdiği elçiye karşılık Bizans’ta Köktürklere elçi yollamıştır. Bizans’ın gönderdiği elçilerin başında “Zemarkhos” vardır. Zemarkhos ilerleyen yaşlarında yazdığı seyahatnamesinde Göktürklere yaptığı ziyaretinden bahsetmiştir

 

İpek yoluna hâkim olmak için Göktürkler Sasaniler ile birlik olup Akhunları yıkmışlardır. Akhun toprakları Göktürk ve Sasaniler arasında paylaşıldı.

         Göktürkler + Sasaniler >>> Akhunlar


İlerleyen zamanlarda ise Göktürk devleti Bizans devleti ile ittifak olup Sasanilere sardırmıştır.

         Göktürkler +Bizans >>> Sasaniler

.

Tapo Kağan Çinlilerden etkilenip Dinini değiştirerek Budizm dinine girdi ve bir Budizm tapınağı yaptırdı. Budizm dinine girmesi ve bir Budizm tapınağı yaptırması sonucunda devlet yöneticileri ve halkıyla arası epey açılmıştır.


Tapo Kağanda sonra Devletin başına İşbara Kağan geçmiştir.(Devletin Batı kanadına da Tardu geçmiştir).


Not: İşbara Kağan Çin Hükümdarına “Size bağlı kalacağız size hediyeler vereceğiz size haraç vereceğiz size atlar hediye edeceğiz yalnız dilimi değiştirmem halkıma Çin elbisesi giydirmem saçlarımı kesmem, Milletim hassasiyetle çarpan tek kalp gibidir” demiştir.


582 yılında Göktürk devleti İşbara Kağan döneminde Çinin etkisiyle; Batı Göktürk devleti ve Doğu Göktürk devleti olarak ikiye ayrılmıştır. Doğu Köktürk devletinin başında İşbara Kağan  Batı Köktürk devletinin başında Tardu Kağan bulunmaktaydı.  Doğu Göktürk devleti ve Batı Göktürk devletleri zamanla Çin egemenliğine girip yıkılmıştır. ( Doğu Göktürkler 630, Batı Göktürkler 659 yılında yıkılmıştır)



II. Köktürk Devleti (Kutluk Devleti ) yazısı için Tıklayınız

Sevimli köpek yavrusu

I. Göktürk (Köktürk ) Devleti Özeti

Bumin Kağan Avarlara isyan ederek Göktürk devletini ( Köktürk Devletini)  kurmuştur.  Göktürkler  Türkleri 2. Kez Tek bayrak altında toplayan Türk devletidir.  Başkenti Ötüken dir. Göktürkler Türk adını siyasi olarak (devlet ismi olarak) kullanan ilk Türk devletidir.


En parlak dönemi Mukan Kağandır. Mukan Kağan döneminde Avarlara (Orta Asya'daki avarlara) kesin olarak son verildi.


İpek yoluna hâkim olmak için Göktürk devleti Sasaniler ile birlik olup Akhunları yıkmışlardır.  İlerleyen zamanlarda ise Göktürk devleti Bizans devleti ile birlik olup Sasanilere sardırmıştır. 


Tarihte Köktürkler ilk kez Orta Asya’dan Bizans’a elçi gönderdi. Köktürklerin gönderdiği elçinin adı Maniakh`dir. Buna karşılık Bizans’ta Köktürklere Zemarkhos isminde elçiyi göndermiştir.

Çapa 2
Çapa 3

I. Göktürk (Köktürk ) Devleti Soruları

Soru: I. Göktürk devletinin kurucusu olan hükümdar kimdir?

 

A) Bumin Kağan

B) Kutluk Kağan

C) Teoman

D) Balamir Kağan

E) Alper Tunga

Çözüm: Teoman Anadolu Hun devletinin kurucusudur. Balamir Kağan Avrupa Hun devletinin kurucusudur. Alper Tunga İskitlerin en önemli hükümdarıdır. Kutluk kağan II. Göktürk (Kutluk) devletinin kurucusudur. Bumin Kağan ise I. Göktürk devletinin kurucu dur.  Cevap: A

Soru: I. Göktürk devletin de Budizm dinine giren hükümdar kimdir?

 

A) Bumin Kağan

B) Mukan Kağan

C) Tapo Kağan

D) Balamir

E) Atilla

Çözüm:  Balamir ve Atilla Avrupa Hun devleti hükümdarlarıdır.  Bumin Kağan ve Mukan Kağanda I. Köktürk hükümdarlarından dır  fakat Budizm dinine giren Köktürk hükümdarı Tapo Kağan dır. Cevap: C

Soru:  I. Göktürk devletinin başkenti neresidir?

 

A) Ötüken

B) Bursa

C) Edirne

D) Karabalgusun

E) İstanbul

Çözüm:  I. Göktürk devletinin başkenti (merkezi) Ötükendir.  Ötüken aynı zamanda Asya Hun Devleti, Avarlar, 2. Köktürkler, Uygurlar ve Kırgızlara da başkentlik yapmıştır. Karabalgasun; Uygurların merkezidir.  İstanbul, Edirne ve Bursa Osmanlıya başkentlik yapmıştır. Cevap: A

Soru:  Aşağıdakilerden hangisi Göktürk devleti özelliklerinden değildir?

 

A) Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir

B) Türkleri 2. Kez Tek bayrak altında toplayan Türk devletidir

C) Göktürk devletinin en parlak dönemi Mukan Kağan dönemidir

D) Avarlara son veren Türk devletidir.

E) Yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir

Çözüm:  Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti Uygur Devletidir. E şıkkı yanlıştır. Diğer şıklarda verilen bilgiler doğrudur. Cevap: E

bottom of page