İslamiyet Öncesi Hükümdarlık Unvanları Hakkında
İlk başta doğru bilinen bir yanlışı düzeltmek gerekir. Halk arasında "Ünvan" olarak bilinmesine karşın doğru yazılışı "Unvan" dır. Unvan bir insanın "rütbesini, mevkiini (makamını)" belirten bir addır.
İslamiyet öncesi Türk Devletlerinde kullanılmış Hükümdar Unvanları; Hakan, Kağan, Han, İdikut, İlteriş, Erkin, İlber, Şanyü, Tanhu, KülErkin, İlteber, Yabgu, Kün Tengri ve Ay Tengri`dir.
Bazı unvanların başında İl kelimesi yer almaktadır.; İlteber, İlteriş. ilber... İl (el) kelimesi İslamiyet öncesi Türk devletlerinde devlet anlamına gelmektedir. Unvanların önünde kullanılmasıyla "devletin hükümdarı, devletin kağanı..." anlamına gelmektedir.
Kağan
İslamiyet öncesi Türk devletinde en yaygın kullanılmış unvandır.
Han
Hakan
Tanhu ve Şanyü
Bu unvanlar Hunlar tarafından kullanılmıştır. Özellikle Asya Hun devleti hükümdarı Metehan hükümdarlığı boyunca bu unvanlar kullanmıştır.
İlteber
İlteriş
Bu unvanı ilk defa II. Köktürk (Kutluk) devleti hükümdarı Kutluk Kağan kullanmıştır
Erkin
KülErkin
İdikut
Uygurlarda kullanılmış bir unvandır.
Ay Tengri ve Kün Tengri
Uygur devletinde Manihaizm dini etkisiyle kullanılmış unvanlardır.
Yabgu
Bu unvan asıl unvanlardan değildir. İslamiyet öncesi Türk devleri ikili teşkilatlanmaya göre yönetilirdi. İkili Teşkilatlanmada devlet doğu ve batı olarak iki kısımda yönetilmekteydi. İki yönetim Teşkilatlanmasında Ülkenin doğusunu Kağan (Hükümdar) batısını da hükümdarın erkek kardeşi yönetirdi. Ülkenin batısını yöneten hükümdar kardeşi "Yabgu" unvanını alırdı. Kısaca Ülkenin batısını yöneten hükümdarın erkek kardeşine "Yabgu" denilirdi. İkili yönetim şekli Türk tarihin de ilk kez Asya Hun Devleti hükümdarı Mete Han döneminde uygulanmıştır. Bu demek oluyor ki "Yabgu" unvanını ilk kez Mete Hanın kardeşi kullanmıştır.
İlber
Not: İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hükümdarlık Unvanları arasın da Padişah, Sultan, Halife, Şah vb. unvanlar yer almamaktadır.
İslamiyet Öncesi Hükümdarlık Unvanları Özeti
İslamiyet öncesi Türk Devletlerinde kullanılan Hükümdarlık Unvanları; Hakan, Kağan, Han, İdikut, İlteriş, Erkin, İlber, Yabgu, Şanyü, Tanhu, İlteber, KülErkin, Kün Tengri ve Ay Tengri`dir.
İslamiyet Öncesi Hükümdarlık Unvanları Soruları
Soru: Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi Türk devletlerinde kullanılan Hükümdarlık unvanlarından biri değildir?
A) Kün Tengri
B) Kağan
C) Han
D) Sultan
E) KülErkin
Çözüm: "Kün Tengri, Kağan, Han ve KülErkin" unvanları İslamiyet öncesi Türk devletlerinde kullanılmış hükümdar unvanlarındandır. Sultan unvanı ise İlk Müslüman - Türk devletlerin de kullanılmıştır. Cevap: D
Soru:
I. İltebet
II. İdikut
III. İlteriş
Yukarıdakilerden hangileri İslamiyet Öncesi Türk devletinde kullanılmış unvanlardandır?
A) Yalnız II
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
Çözüm: İlteber, İdikut, ve İlteriş unvanlarının hepsi İslamiyet öncesi Türk devletlerinde kullanılmış hükümdar unvanlarındandır. Cevap: E
Soru:
I. Ay Tengri
II. Tanhu
III. Kün Tengri
Yukarıda İslamiyet Öncesi Türk devletinde kullanılmış bazı unvanlar verilmiştir. Bu unvanlardan hangileri Uygur devletinde Manihaizm dini etkisiyle kullanılmıştır?
A) Yalnız II
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III
Çözüm: Kün Tengri ve Ay Tengri unvanları İslamiyet öncesi Türk devletlerinden olan Uygur Devletinde Manihaizm dininin etkisiyle kullanılmıştır. Cevap: C
Soru: İslamiyet öncesi Türk hükümdarlarından olan II. Köktürk devletinin kurucu Kutluk Kağan tarafından ilk defa kullanılmış unvan aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şanyü
B) İlteriş
C) Yabgu
D) İlber
E) Kün Tengri
Çözüm: İslamiyet öncesi Türk hükümdarlarından biri olan II. Köktürk devletinin kurucu Kutluk Kağan tarafından ilk kez kullanılmış unvan İlteriş`dir Cevap: B