top of page

Türklerde Kut Anlayışı

kut-anlayisi-nedir

Kut Anlayışı Nedir

Kut Anlayışı Kısaca

Kut kelime anlamı olarak “Devlet yönetiminde güç, sahip olunan üstün güç, yaratıcılık, İlahi bir bereket, İlahi bir rahmet, Mutluluk” anlamlarına gelmektedir.


İslamiyet öncesi Türk devletlerinde ülkeyi yönetme yetkisinin Gök Tanrı tarafından Kağanlara verildiğine inanılmaktaydı. Bu anlayışa ise Kut anlayışı denmekteydi. Bu anlayışa göre Devlet hükümdar ve tüm aile fertlerinin ortak malı sayılmaktaydı. Kut, kan yoluyla babadan oğula geçmektedir. Kut anlayışına göre Hakanlar yeryüzünde adaleti sağlamak için Gök Tanrı tarafından görevlendirilmişti. Kısaca Hakanlar Tanrının yeryüzündeki temsilcisiydi. Bunlardan anlaşılacağı üzere Kut, Kağana Tanrı tarafından verilmiş siyasi yetkidir.


Kut inancında Devletin hükümdar ve tüm ailesinin ortak malı sayılması tahta kimin geçeceği düzensiz bir hale getirmiştir. Yani Veraset sisteminin düzensiz olmasını sağlamıştır. Tahta kimin geçeceği belirsiz düzensiz olması da taht kavgalarının olmasına neden olmuştur. Taht kavgaları yüzün den birçok Türk devleti zayıflayıp kısa sürede parçalanıp yıkılmıştır.


İlk Türk devletlerinde kuta olan hanedan fertleri arasından hükümdarı seçmek amacıyla Kurultay (Kengeşi Toy) toplanıp karar verirdi. Kağanın kimin olacağına Kurultayın karar vermesi taht kavgalarını kimi zaman engellemiştir.


Kut anlayışının Tek olumlu tarafı Hükümdara (Kağana) Tanrı tarafından verildiği için Hükümdarın (Kağanın) ülkeyi yönetme gücünün kaynağı ilahidir. Kağanın gücünün kaynağı ilahi olduğu için halkın Kağana taparcasına bağlı kalmalarına, yönetimi sorgulamamalarına neden olmuş, merkeziyetçiliği güçlendirmiştir. Buda iç isyanların çok fazla çıkmamasını sağlamıştır.


İlk Türklerdeki kut anlayışı Türk – İslam Devletlerinde de varlığını koruyarak devam ettirmiştir. Türkler Müslüman olduktan sonra Kut anlayışı İslam anlayışı ile birleşerek yeni bir anlayış doğmuş “Kağan Allah’ın yeryüzündeki temsilcisidir” şeklinde görülmeye başlamıştır. Bu düşün Büyük Selçuklu devleti, Osmanlı devleti olmak üzere nerdeyse tüm Müslüman Türk devletlerinde devam etmiştir.

Kut Anlayışı Örnek Soru

Soru: 

I.   Veraset siteminin düzensiz hala getirmiştir

II.  Taht kavgalarına neden olmuştur

III. Kağana bağlılık artmıştır

Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Kut Anlayışının olumlu sonuçlarındandır?


A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve II

D) I ve III

E) I, II ve III

Cevap: Kut anlayışı; Veraset siteminin düzensiz hala getirmiş buda taht kavgalarına neden olmuştur. Bunlar Kut anlayışının olumsuz sonuçlarıdır. Kut anlayışı, Kağana bağlılık artması ise olumlu sonucudur. Cevap: B

Soru: Aşağıdakilerden hangisi "Kut" un kelime anlamı değildir?


A) Savaş

B) Devlet yönetiminde güç

C) İlahi bereket

D) Sahip olunan üstün güç

E) Mutluluk

Cevap: "Kut" un kelime anlamları arasında savaş yoktur. Cevap: A

bottom of page